Bilans zdrowia dziecka: noworodek

Żółtaczka

U większości noworodków w pierwszym tygodniu życia skóra i białka oczu zażółcają się (występuje żółtaczka). Lekarz dziecka poinformuje Cię, czy konieczne jest sprawdzenie poziomu bilirubiny. Dowiesz się także, czy Twoje dziecko wymaga kolejnej kontroli. Lub czy wymaga leczenia za pomocą fototerapii.

Ważne etapy rozwoju

Lekarz będzie zadawał pytania na temat Twojego noworodka, Będzie obserwować dziecko, aby zorientować się w jego rozwoju. Do czasu tej wizyty u noworodka prawdopodobnie rozwiną się następujące umiejętności:

• Mruganie w reakcji na jasne światło

• Próby podnoszenia główki

• Wiercenie się (każda kończyna powinna poruszać się mniej więcej w tym samym stopniu; jeśli dziecko woli jedną stronę, zgłoś to lekarzowi)

• Reagowanie na głośne dźwięki

Wskazówki dotyczące karmienia

Noworodek może stracić do 10% wagi urodzeniowej w pierwszym tygodniu życia. Często zostaje to nadrobione mniej więcej do ukończenia 2 tygodni. Jeśli martwisz się wagą swojego noworodka, powiedz o tym lekarzowi. Aby Twoje dziecko dobrze jadło, zastosuj się do tych wskazówek:

• Karmienie piersią jest zalecane przynajmniej przez pierwszych 6 miesięcy. 

• Nie dawaj dziecku do picia wody, chyba że zaleci to lekarz.

• Dziecko należy karmić przynajmniej co 2 do 3 godzin w ciągu dnia. Konieczne może być budzenie dziecka na karmienie.

• Dziecko należy karmić co 3 do 4 godzin w nocy. Na początku w razie potrzeby budź dziecko na karmienie. Gdy noworodek wróci do swojej wagi urodzeniowej, możesz pozwolić mu spać, aż zgłodnieje. Omów tę kwestię z lekarzem prowadzącym Twoje dziecko.

• Zapytaj lekarza, czy powinnaś podawać mu witaminę D.

Jeśli karmisz piersią

• Gdy w Twoich piersiach pojawi się mleko, przed karmieniem powinny być twarde i pełne, a po karmieniu miękkie i opróżnione. Wówczas Twoje dziecko prawdopodobnie otrzymuje wystarczającą ilość pożywienia.

• Sesje karmienia piersią często trwają  od 15 do 20 minut. Jeśli karmisz odciągniętym mlekiem z butelki, podawaj od 1 do 3 uncji (30 do 90 mililitrów) przy każdym karmieniu. 

• Niemowlęta karmione piersią mogą chcieć jeść częściej niż co 2 do 3 godzin. Możesz karmić swoje dziecko częściej, jeśli wydaje się głodne. W razie wątpliwości dotyczących nawyków żywieniowych lub przyrostu wagi Twojego dziecka porozmawiaj o tym z lekarzem.

• Nauka karmienia piersią może potrwać jakiś czas. Początkowo może to powodować dyskomfort. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy, konsultantka laktacyjna udzieli Ci wskazówek.

Jeśli karmisz mlekiem modyfikowanym

• Wybierz produkt przeznaczony dla niemowląt. Jeśli potrzebujesz pomocy, poproś lekarza o polecenie odpowiedniego mleka. Mleko krowie nie jest odpowiednim pożywieniem dla noworodka.

• Podawaj od 1 do 3 uncji (30 do 90 mililitrów) mleka dla niemowląt przy każdym karmieniu.

Wskazówki dotyczące higieny

• Niektóre noworodki oddają stolec po każdym karmieniu. Inne robią to rzadziej. Obie sytuacje są normalne. Zmieniaj pieluchę, gdy tylko stanie się mokra lub zabrudzona.

• Stolec noworodka może mieć kolor żółty, może być wodnisty i wyglądać, jakby zawierał niewielkie ziarenka. Barwa może mieścić się w zakresie od musztardowej do jasnej żółci, aż po zieleń. Poinformuj lekarza, jeśli stolec ma inny kolor.

• Chłopiec powinien oddawać mocz silnym strumieniem. Jeśli u Twojego syna jest inaczej, powiedz o tym swojemu lekarzowi.

• Do odpadnięcia kikuta pępowinowego przemywaj dziecko gąbką. W razie pytań dotyczących pielęgnacji pępka skonsultuj się z lekarzem.

• Przestrzegaj zaleceń lekarza w zakresie pielęgnacji kikuta pępowinowego. Pielęgnacja może obejmować następujące czynności:

  • Dbanie, aby okolice pępka były czyste i suche

  • Odwijanie górnej części pieluszki, aby zwiększyć dopływ powietrza do pępka

  • Delikatne przemywanie kikuta pępowinowego chusteczką dla dzieci lub patyczkiem do uszu zanurzonym uprzednio w alkoholu do dezynfekcji

• Skontaktuj się z lekarzem, jeśli w okolicy pępka pojawi się ropa lub zaczerwienienie.

• Gdy kikut odpadnie, kąp noworodka kilka razy w tygodniu. Jeśli Twoje dziecko polubi kąpiele, możesz kąpać je częściej, Jednak ze względu na to, że przy zmianie pieluch przemywasz skórę dziecka, codzienna kąpiel zwykle nie jest konieczna.

• Możesz stosować łagodne (hipoalergiczne) kremy i balsamy na skórę dziecka. Nie smaruj nimi dłoni dziecka.

Wskazówki dotyczące snu

Noworodki zwykle przesypiają od 18 do 20 godzin na dobę. Aby pomóc noworodkowi bezpiecznie spać i zapobiec nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS):

• Do ukończenia 1 roku życia należy układać niemowlę do snu na plecach. Taka pozycja może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej, uduszenia lub udławienia się. Na czas drzemki nie należy układać niemowlęcia na boku ani na brzuchu. Gdy niemowlę jest obudzone, można pozwolić mu na leżenie na brzuchu, pod warunkiem że odbywa się to pod nadzorem. Dzięki temu niemowlę rozwija mięśnie brzucha i szyi. W ten sposób można też zminimalizować prawdopodobieństwo spłaszczenia główki. Może ono nastąpić, gdy niemowlę spędza zbyt dużo czasu, leżąc na plecach.

• Na czas snu lub drzemki możesz podać dziecku smoczek. Jeśli niemowlę jest karmione piersią, nie dawaj mu smoczka, dopóki nie przyzwyczai się do karmienia. Karmienie piersią wiąże się z obniżeniem ryzyka nagłej śmierci łóżeczkowej.

• Materac w dziecięcym łóżeczku powinien być twardy (z dobrze dopasowanym i naciągniętym prześcieradłem) i dopasowany tak, aby między materacem i bokami łóżeczka, kojca czy kołyski nie było przerw. Może to zmniejszyć ryzyko uwięźnięcia, uduszenia oraz nagłej śmierci łóżeczkowej.

• W łóżeczku niemowlęcia nie należy umieszczać poduszek, ciężkich koców ani pluszowych zabawek, Ponieważ dziecko może się nimi udusić.

• Ciasne owijanie niemowlaka (tzw. swaddling) może sprawić, że będzie mu zbyt gorąco. Nie należy przegrzewać dziecka.

• Nie układaj niemowlęcia do snu na kanapie ani na fotelu. Spanie na kanapie czy na fotelu znacznie zwiększa ryzyko śmierci, w tym nagłej śmierci łóżeczkowej.

• Do snu i drzemek nie należy wykorzystywać fotelików dla niemowląt, fotelików samochodowych ani huśtawek, Ponieważ sen w takiej pozycji może spowodować zablokowanie dróg oddechowych dziecka lub nawet uduszenie.

• Nie śpij z dzieckiem w jednym łóżku. To nie jest bezpieczne.

• Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP, American Academy of Pediatrics) zaleca, aby dzieci spały w tym samym pokoju ze swoimi rodzicami, blisko łóżka rodziców, ale w oddzielnym łóżeczku odpowiednim dla niemowląt. Taki układ jest zalecany do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, a przynajmniej przez pierwszych 6 miesięcy.

• Łóżeczko, kołyska czy kojec do zabawy należy ustawić w bezpiecznym miejscu, z dala od wiszących przewodów, kabli czy zasłon, aby zmniejszyć ryzyko uduszenia.

• Nie należy stosować kardiomonitorów ani innych urządzeń komercyjnych – klinów, poduszek pozycjonujących czy specjalnych materacy – aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej. Nie ma potwierdzenia, że tego typu urządzenia zapobiegają SIDS. A w rzadkich przypadkach były przyczyną śmierci niemowlęcia.

• Na ten i inne tematy związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem możesz porozmawiać z lekarzem prowadzącym Twoje dziecko.

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa

• Aby zapobiec oparzeniom, w pobliżu dziecka nie należy nosić ani pić gorących napojów, takich jak kawa. Podgrzewacz wody (bojler) należy ustawić na temperaturę 120°F (49°C) lub niższą.

• Nie pal tytoniu w pobliżu dziecka i nie pozwalaj innym osobom tego robić. Osoby palące tytoń powinny robić to na zewnątrz, nigdy w pobliżu dziecka.

• Zwykle można zabierać noworodka poza dom. Należy jednak unikać zamkniętych, zatłoczonych miejsc, w których łatwo o rozprzestrzenianie się patogenów. Goście mogą przyjść w odwiedziny i zobaczyć niemowlę, pod warunkiem że nie są chorzy.

• Na zewnątrz unikaj zbyt długiego przebywania na słońcu. Zakrywaj dziecko lub szukaj cienia.

• W samochodzie zawsze umieszczaj niemowlę w foteliku zwróconym tyłem do kierunku jazdy. Fotelik należy bezpiecznie przymocować na tylnej kanapie, zgodnie z zaleceniami producenta fotelika. Nigdy nie zostawiaj dziecka samego w samochodzie.

• Nie zostawiaj dziecka na podwyższeniu, na przykład na stole, łóżku czy kanapie. Mogłoby spaść i zrobić sobie krzywdę.

• Starsze rodzeństwo prawdopodobnie będzie chciało brać na ręce i poznawać niemowlę oraz bawić się z nim. Można na to pozwolić, ale pod nadzorem dorosłych.

• Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli niemowlę gorączkuje (patrz „Gorączka u dzieci” poniżej).

Gorączka u dzieci

Aby zmierzyć dziecku temperaturę, należy używać termometru elektronicznego. Nie wolno używać termometru z rtęcią. Istnieją różne rodzaje termometrów elektronicznych i różnie się ich używa. Są to:

• Doodbytniczy. U dzieci poniżej 3 roku życia najdokładniejszego pomiaru dokonuje się w odbycie.

• Czołowy. Spełnia swoją rolę w przypadku dzieci od trzeciego miesiąca życia. Jeśli dziecko młodsze niż 3 miesiące wykazuje objawy choroby, można użyć takiego termometru w celach poglądowych. Jednak pediatra może chcieć potwierdzić temperaturę w pomiarze poprzez odbyt.

• Douszny. Pomiary temperatury w uchu są prawidłowe po 6. miesiącu życia, jednak nie wcześniej.

• Pachowy. To najmniej wiarygodny sposób pomiaru temperatury, jednak można użyć takiego termometru w celach poglądowych. Jednak pediatra może chcieć potwierdzić temperaturę w pomiarze poprzez odbyt.

• Doustny. Nie należy używać takiego termometru u dzieci młodszych niż 4 lata.

Termometru doodbytniczego należy używać ostrożnie. Zawsze należy stosować się do zaleceń producenta odnośnie do poprawnego użycia. Termometr należy włożyć delikatnie. Oznacz termometr używany doodbytniczo, tak aby przypadkowo nie użyć go doustnie, Gdyż wówczas może dojść do zakażenia bakteriami ze stolca. Jeśli nie czujesz się komfortowo, używając termometru doodbytniczego, zapytaj pediatrę, którego typu najlepiej używać w zamian. Rozmawiając z pediatrą o gorączce u dziecka, poinformuj, w jaki sposób została zmierzona temperatura.

Poniżej wymieniono sytuacje, w których należy zadzwonić do lekarza, jeśli dziecko ma gorączkę. Pediatra może podać różne numery. Postępuj zgodnie z zaleceniami.

Kiedy zadzwonić do lekarza w sprawie gorączki u dziecka

Dziecko poniżej 3. miesiąca życia:

• Najpierw zapytaj pediatrę, jak najlepiej zmierzyć temperaturę dziecku.

• Pomiar doodbytniczy lub czołowy: temperatura wynosząca bądź przekraczająca 100,4°F (38°C)

• Pomiar pod pachą: temperatura wynosząca bądź przekraczająca 99°F (37,2°C)

• Gorączka ___________według zaleceń lekarza.

Dziecko od 3. do 36. miesiąca życia (3 lata):

• Pomiar doodbytniczy lub czołowy: 38,9°C lub wyżej

• Pomiar douszny (tylko powyżej 6. miesiąca życia): 38,9°C lub wyżej

• Gorączka ___________ według zaleceń lekarza

W takich przypadkach:

• Temperatura pomiaru pod pachą 39,4°C lub wyższa u dziecka w każdym wieku

• Temperatura 40°C lub wyższa u dziecka w każdym wieku

• Gorączka ___________ według zaleceń lekarza

Szczepienia

Według zaleceń CDC podczas tej wizyty niemowlę może zostać zaszczepione przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, jeśli szczepienia nie wykonano w szpitalu. Niemowlę może otrzymać szczepienie przy zastosowaniu przeciwciała monoklonalnego przeciwko syncytialnemu wirusowi oddechowemu (RSV). Nosi ono nazwę nirsewimabu. Zapytaj lekarza dziecka, które szczepienia są zalecane podczas tej wizyty.

Zmęczenie rodziców

Zajmowanie się noworodkiem może być wyczerpujące fizycznie i psychicznie. Masz wrażenie, że na nic innego nie wystarcza Ci czasu. Pamiętaj jednak, że dbając o siebie, dbasz o dziecko. Oto kilka wskazówek:

• Zrób sobie przerwę. Gdy Twoje dziecko śpi, zajmij się sobą. Prześpij się lub po prostu odpocznij. Naucz się odmawiać gościom. Dopóki nie odpoczniesz, zignoruj bałagan i odłóż mniej istotne zajęcia w czasie. Daj sobie czas na wejście w rolę rodzica.

• Zdrowo się odżywiaj. Dobre jedzenie doda Ci energii, A jeśli niedawno urodziłaś, zdrowa dieta pomoże zregenerować organizm. Staraj się spożywać różnorodne owoce, warzywa, produkty zbożowe i białko. Unikaj wysoko przetworzonego, „śmieciowego” jedzenia. Ogranicz spożycie kofeiny, zwłaszcza jeśli karmisz piersią. Utrzymuj nawodnienie, pijąc duże ilości wody.

• Przyjmuj pomoc. Opieka nad noworodkiem może przekroczyć Twoje możliwości. Nie obawiaj się poprosić o pomoc. Pozwól rodzinie i znajomym pomóc w pracach domowych, gotowaniu i praniu, pozostawiając sobie i partnerowi/partnerce czas na nawiązanie więzi z dzieckiem. Jeśli potrzebujesz dalszej pomocy, porozmawiaj z lekarzem o innych możliwościach.

Termin kolejnej wizyty: _______________________________

NOTATKI RODZICÓW: