Kontrola zdrowia dziecka: od 14 do 18 lat

Ważne jest, aby wykonywać coroczne badania kontrolne w wieku nastoletnim. Nastolatek może wstydzić się badania. Zapewnij go, że badanie jest normalne i konieczne. Należy pamiętać, że lekarz może poprosić o rozmowę z dzieckiem bez Twojej obecności w gabinecie.

Szkoła i problemy społeczne

Oto kilka tematów, które mogą zostać poruszone podczas wizyty:

• Wyniki w szkole. Jak dziecko radzi sobie w szkole? Czy odrabia zadania domowe na czas? Czy Twoje dziecko jest dobrze zorganizowane? Są to umiejętności, z którymi możesz pomóc. Pamiętaj, że spadek wyników w nauce może być oznaką innych problemów.

• Rówieśnicy. Czy lubisz znajomych swojego dziecka? Czy przyjaźnie wydają się zdrowe? Rozmawiaj z nastolatkiem o tym, kim są jego koledzy i jak spędzają razem czas. Presja rówieśników może być problemem wśród nastolatków.

• Życie w domu. Jak zachowuje się Twoje dziecko? Czy dogaduje się z innymi członkami rodziny? Czy dziecko odnosi się z szacunkiem do Ciebie, innych dorosłych i autorytetów? Czy dziecko uczestniczy w wydarzeniach rodzinnych, czy też wycofuje się z kontaktów z innymi członkami rodziny?

• Ryzykowne zachowanie. Wielu nastolatków interesuje się narkotykami, alkoholem, paleniem papierosów i seksem. Rozmawiaj otwarcie na te tematy. Odpowiadaj na pytania dziecka i nie bój się zadawać własnych. Jeśli nie wiesz, jak podejść do tych tematów, porozmawiaj o tym z lekarzem. 

Dojrzewanie

U nastolatka mogą jeszcze wystąpić pewne zmiany związane z okresem dojrzewania, takie jak:

• Trądzik i zapach ciała. Hormony, których poziom wzrasta w okresie dojrzewania, mogą powodować trądzik (pryszcze) na twarzy i ciele. Hormony mogą również zwiększać pocenie się i sprawiać, że zapach ciała będzie bardziej intensywny.

• Zmiany w ciele. W okresie dojrzewania ciało rośnie i dojrzewa. Włosy będą rosły w okolicy łonowej i na innych częściach ciała. U dziewczynek rosną piersi i występuje menstruacja (miesiączki). Głos chłopca się zmienia, staje się niższy i głębszy. W miarę jak penis dojrzewa, pojawiają się erekcje i mokre sny. Rozmawiaj z nastolatkiem o tym, czego może się spodziewać, i w miarę możliwości pomagaj mu radzić sobie z tymi zmianami.

• Zmiany emocjonalne. Oprócz tych zmian fizycznych, prawdopodobnie zauważysz również zmiany w osobowości nastolatka. Może zacząć interesować się randkami i mieć „więcej niż przyjaciół”. To normalne, że nastolatek jest humorzasty. Staraj się zachować cierpliwość i konsekwencję. Zachęcaj do rozmowy, nawet jeśli dziecko niechętnie rozmawia. Bez względu na to, jak zachowuje się nastolatek, nadal potrzebuje rodzica.

Wskazówki dotyczące żywienia i aktywności

Nastolatek prawdopodobnie sam podejmuje decyzje o tym, co jeść i jak spędzać wolny czas. Nie zawsze możesz mieć decydujący głos, ale możesz zachęcać go do zdrowych nawyków. Nastolatek powinien:

• Spędzić co najmniej 60 minut dziennie na aktywności fizycznej. Czas ten można rozdzielić na cały dzień. Pozaszkolne zajęcia sportowe, zajęcia taneczne lub sztuki walki, jazda na rowerze, a nawet spacer do szkoły lub do domu przyjaciela liczą się jako aktywność.  

• Ogranicz czas spędzany przed ekranem. Obejmuje to oglądanie telewizji, granie w gry wideo, korzystanie z komputera lub tabletu oraz wysyłanie SMS. Jeśli nastolatek ma w swoim pokoju telewizor, komputer lub konsolę do gier, rozważ zabranie tych sprzętów z jego pokoju. 

• Zdrowo się odżywiaj. Dziecko powinno codziennie spożywać świeże owoce i warzywa, chude mięso i produkty pełnoziarniste. Mniej zdrowe produkty, jak frytki, słodycze i chipsy należy jeść rzadziej. Niektórzy nastolatkowie wpadają w pułapkę podjadania śmieciowego jedzenia i fast foodów w ciągu dnia. Upewnij się, że w kuchni znajdują się zdrowe przekąski. Jeśli nastolatek zdecyduje się zjeść coś niezdrowego, rozważ skłonienie go do kupienia tego jedzenia za własne pieniądze. 

• Należy jeść trzy posiłki. Wiele dzieci pomija śniadanie, a nawet lunch. Jest to nie tylko niezdrowe, ale także może mieć negatywny wpływ na wyniki w nauce. Upewnij się, że nastolatek je śniadania. Jeśli nastolatek nie lubi jedzenia podawanego w szkole na lunch, pozwól mu przygotować lunch do zabrania ze sobą.

• Każdego dnia zjedzcie przynajmniej jeden wspólny rodzinny posiłek. Napięty grafik często ogranicza czas na siedzenie i rozmowę. Wspólne siedzenie i jedzenie pozwala na spędzenie czasu z rodziną. Umożliwia także sprawdzenie, co i jak je dziecko. 

• Ogranicz spożywanie napojów gazowanych i soków. Mały napój gazowany raz na jakiś czas jest w porządku. Napoje gazowane, sportowe i soki nie zastąpią jednak zdrowszych napojów. Nie lepsze są napoje sportowe i soki. Najlepszym wyborem jest woda i mleko o obniżonej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone.

Wskazówki dotyczące higieny

Zalecenia dotyczące prawidłowej higieny są następujące: 

• Nastolatki powinny codziennie kąpać się lub brać prysznic i używać dezodorantu.

• Jeśli Ty lub nastolatek macie pytania dotyczące higieny lub trądziku, poinformuj o tym lekarza.

• Przynajmniej dwa razy do roku umawiaj nastolatka do stomatologa na kontrolę.

• Przypominaj nastolatkowi o myciu i nitkowaniu zębów przed snem.

Wskazówki dotyczące snu

W wieku nastoletnim schemat snu może się zmienić. Wiele nastolatków ma problemy z zasypianiem. To może powodować odsypianie następnego poranka. Oto kilka wskazówek, które pomogą zapewnić nastolatkowi potrzebny odpoczynek:

• Zachęcaj nastolatka do kładzenia się spać o tej samej porze, nawet w weekend. Zasypianie jest prostsze, gdy organizm podąża za rutyną. Nie pozwalaj nastolatkom na zbyt długie przesiadywanie w nocy ani na zbyt długie spanie rano.

• W razie potrzeby pomóż nastolatkowi się obudzić. Wejdź do sypialni, otwórz żaluzje i wyciągnij nastolatka z łóżka – nawet w weekendy lub podczas wakacji szkolnych.

• Aktywność fizyczna w ciągu dnia pomoże dziecku lepiej spać w nocy.

• Odradzaj korzystanie z telewizora, komputera lub granie w gry wideo przynajmniej na godzinę przed pójściem spać. (Jest to też dobra rada dla rodziców!)

• Wprowadź zasadę, że należy wyłączyć telefon komórkowy na noc.

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa

Zalecenia dotyczące zapewnienia nastolatkowi bezpieczeństwa obejmują:

• Ustal zasady, według których nastolatek może spędzać czas poza domem. Wyznacz dziecku godzinę, o której musi wrócić do domu. Jeśli dziecko ma telefon komórkowy, co jakiś czas dzwoń i pytaj, gdzie jest i co robi.

• Upewnij się, że nastolatek używa telefonu komórkowego w sposób bezpieczny i odpowiedzialny. Pomóż nastolatkowi zrozumieć, że rozmawianie przez telefon, pisanie SMS-ów lub słuchanie muzyki przez słuchawki podczas jazdy na rowerze lub spaceru na świeżym powietrzu, a zwłaszcza podczas przechodzenia przez ulicę, jest niebezpieczne.

• Ciągłe słuchanie głośnej muzyki może spowodować uszkodzenie słuchu, dlatego należy kontrolować poziom głośności muzyki nastolatka. Wiele urządzeń umożliwia ustawienie limitu głośności, jaki można maksymalnie ustawić.. Szczegółowe informacje można znaleźć w instrukcjach.

• Gdy nastolatek osiągnie wiek pozwalający na zrobienie prawa jazdy, zachęcaj go do bezpiecznej jazdy. Naucz nastolatka, aby zawsze zapinał pasy bezpieczeństwa, jeździł z dozwoloną prędkością i przestrzegał zasad ruchu drogowego. Nie pozwalaj nastolatkowi na pisanie SMS-ów ani rozmawianie przez telefon komórkowy podczas jazdy. (Ty też tego nie rób! Pamiętaj, że dajesz przykład).

• Ustal zasady i ograniczenia związane z prowadzeniem i użytkowaniem samochodu. Jeśli nastolatek dostanie mandat lub ulegnie wypadkowi, powinny zostać wyciągnięte konsekwencje. Prowadzenie samochodu to przywilej, który może zostać odebrany, jeśli dziecko nie będzie przestrzegać przepisów. Porozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach wynikających z picia alkoholu i przyjmowania narkotyków, a następnie prowadzenia samochodu.

• Naucz dziecko podejmowania dobrych decyzji dotyczących narkotyków, alkoholu, seksu i innych ryzykownych zachowań. Wspólnie wymyślcie strategie zachowania bezpieczeństwa i radzenia sobie z presją rówieśników. Upewnij się, że nastolatek wie, że zawsze może zwrócić się do Ciebie o pomoc.

• Naucz dziecko nigdy nie dotykać broni. Jeśli posiadasz broń, zawsze przechowuj ją rozładowaną i w zamkniętym miejscu z amunicją zamkniętą na klucz w innym miejscu.

Badania i szczepienia

Jeśli w rodzinie występują przypadki wysokiego poziomu cholesterolu, podczas tej wizyty można zbadać poziom cholesterolu we krwi nastolatka. Według zaleceń Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) podczas wizyt dziecko może otrzymać szczepionki przeciwko następującym chorobom:

• Meningokoki

• Grypa, każdego roku

• COVID-19

Nadzorowanie korzystania z mediów społecznościowych

W obecnych czasach powszechnej łączności z Internetem nastolatki są jeszcze bardziej „połączone” z przyjaciółmi – być może z takimi, których nigdy nie spotkały osobiście. Naucz swojego nastolatka, jak odpowiedzialnie korzystać z mediów społecznościowych:

• Wyznacz limity korzystania z telefonów komórkowych, tabletów, komputera i Internetu. Przypomnij nastolatkowi, że możesz sprawdzić historię przeglądania stron internetowych i logi telefonu komórkowego, aby dowiedzieć się, jak te urządzenia są używane. Używaj kontroli rodzicielskiej i haseł do blokowania dostępu do nieodpowiednich witryn. W witrynach internetowych należy używać ustawień prywatności, aby profil dziecka mogli oglądać tylko jego znajomi.

• Wyjaśnij dziecku, jakie niebezpieczeństwa wiążą się z podawaniem danych osobowych w Internecie. Naucz dziecko, aby nie udostępniało swoim znajomym z Internetu numeru telefonu, adresu, zdjęcia ani innych danych osobowych bez Twojej zgody.

• Upewnij się, że dziecko rozumie, że rzeczy, które „mówi” w Internecie, nigdy nie są prywatne. Posty zamieszczane na portalach takich jak Facebook, TikTok, Instagram czy Twitter mogą być widoczne dla osób, dla których nie były przeznaczone. Posty mogą być źle zrozumiane, a nawet stać się przyczyną kłopotów dla Ciebie lub Twojego nastolatka. Nadzoruj, jak Twoje nastoletnie dziecko korzysta z mediów społecznościowych, telefonu komórkowego i Internetu.

Rozpoznaj oznaki depresji

To normalne, że nastolatki mają skrajne wahania nastroju wynikające ze zmian hormonalnych. Jest to część dorastania. Jednak czasem wahania nastrojów nastolatka są oznaką większego problemu. Jeśli nastolatek wydaje się być przygnębiony przez ponad 2 tygodnie, należy zwrócić na to uwagę. Do oznak depresji zalicza się:

• Stosowanie narkotyków lub alkoholu

• Problemy w szkole i w domu

• Częste ucieczki

• Odsunięcie się od rodziny i kolegów

• Nagłe zmiany w nawykach żywieniowych lub dotyczących snu

• Rozwiązłość seksualna lub nieplanowana ciąża

• Wrogie zachowanie lub gniew

• Utrata przyjemności z życia

Nastolatkom cierpiącym na depresję można pomóc dzięki leczeniu. Porozmawiaj z lekarzem dziecka. Można też skontaktować się z lokalnym ośrodkiem zdrowia psychicznego, agencją pomocy społecznej lub szpitalem. Zapewnij nastolatka, że jego ból może zostać złagodzony. Okaż mu miłość i wsparcie. Jeśli nastolatek mówi o śmierci lub samobójstwie lub planuje wyrządzić sobie lub innym krzywdę, należy natychmiast zgłosić się po pomoc. Zadzwoń lub napisz wiadomość pod numer 988. Twoje połączenie zostanie przekierowane do przeszkolonego doradcy kryzysowego na Krajowej Infolinii ds. zapobiegania samobójstwom. Poza tym dostępny jest czat online na stronie www.suicidepreventionlifeline.org. Infolinia jest bezpłatna i dostępna przez całą dobę i 7 dni w tygodniu.